Edmund  Blair Leighton - De gijzelaar, 1912. Vermoedelijk wordt hier een scene uit Tristan en Isolde afgebeeld. Bron: Wikimedia Commons  

Een historische periode afbakenen met jaartallen is altijd lastig, maar geen periode die zoveel discussie oproept als de middeleeuwen. Juist omdat er zoveel goed beargumenteerbare alternatieven zijn, blijft het in de praktijk echter het eenvoudigst de standaardindeling van 500 tot 1500 aan te houden. Dat komt grofweg overeen met het einde van het Romeinse Rijk en het moment dat de renaissance in heel Europa (en dus niet alleen in Italië) een feit was.

Dat neemt niet weg dat de eerste helft van de Europese middeleeuwen er toch heel anders uitzag dan de tweede helft. Vooral de 12de eeuw was een periode vol ontwikkelingen die onze geschiedenis blijvend hebben veranderd. Daar dient men bij het bestuderen van de middeleeuwen altijd rekening mee te houden. Een idee dat ook wordt weerspiegeld door de twee tijdvakken binnen de alternatieve tijdsindeling:

• Tijd van monniken en ridders 500-1000
• Tijd van steden en staten 1000-1500

De hieronder vermelde artikelen beslaan de middeleeuwen geheel of voor een groot gedeelte.

Het ontstaan van universiteiten